ALES açılımı Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı olan Türkiye ve yurt dışında lisansüstü veya doktora eğitim başvuruları ile akademik kadro atamaları için gerekli olan bir sınav sistemidir. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan sınav yılda 3 kere ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde yapılmaktadır. 2022 yılı ALES sınav tarihleri; ALES/1 için 17 Nisan, ALES/2 için 21 Ağustos, ALES/3 için 20 Kasım olarak belirlenmiştir.
ALES başvuruları ÖSYM’nin internet sitesinden Aday İşlemleri Sistemi’nden veya e-Devlet üzerinden yapılabilmektedir. Sınav başvuru ücreti ise 185 TL olarak belirlenmiştir. Başvuru ücreti ÖSYM’nin internet sitesinden Ödeme İşlemleri Sistemi üzerinden kredi/banka kartı ile, ALES Başvuru Kılavuzu’nda belirtilen bankaların şubelerinden, ATM’lerinden veya internet bankacılığı ile yapılabilmektedir.
Türkiye’de 81 ilde saat 10.15 de başlayan sınav Sayısal Test ve Sözel Test olmak üzere 2 bölümden, her bir bölüm de 50 soru olmak üzere toplam 100 sorudan oluşmaktadır. Sayısal Test bölümünde adaylara Matematik, Geometri ve Sayısal Mantık konularından, Sözel Test bölümünde ise Türkçe ve Sözel Mantık konularından sorular sorulmaktadır. ALES sayısal ve sözel analitik düşünmeyi ve mantık yürütebilmeyi ölçen bir sınavdır. Sınavda soruları cevaplama süresi 150 dakikadır. Sınavda yapılan 4 yanlış 1 doğruyu götürmektedir. Sayısal, eşit ağırlık ve sözel olmak üzere toplam 3 puan türü bulunmaktadır.
Sınav sonuçların açıklandığı tarihten itibaren 5 yıl geçerlidir. Sınava giriş konusunda herhangi bir sınırlama yapılmamaktadır. Lisansüstü eğitim veya akademik kadro başvurusu yapmak isteyen adaylar başvurular için yeterli puanı alana kadar sınava girebilmektedir. Böylelikle birden fazla ALES sınav sonucu olan adaylar geçerlilik süresi içinde istediği puanı başvurularda kullanabilirler. En son alınan sınav puanını kullanma zorunluluğu yoktur. Adaylar başvurularda alınan en yüksek sınav puanını da kullanılabilmektedir. Lisansüstü eğitim başvurusu yapmak isteyenlerin ALES’ten en az 55 puan alması gerekmektedir. Akademik kadro başvurusu yapmak isteyenlerin ise ALES’ten en az 70 puan alması gerekmektedir. Ancak Lisansüstü eğitim başvurusu veya akademik kadro başvurusu yapılacak üniversitenin başvuru şartlarına göre puan şartı değişiklik gösterebilmektedir. ALES tezli yüksek lisans da zorunlu iken tezsiz yüksek lisans da zorunluluk şartı bulunmamaktadır.